ฐานรากแผ่หรือฐานรากแบบตื้น (Shallow Foundation)
คือฐานรากที่วางอยู่บนดินซึ่งทำหน้าที่กระจายน้ำหนักสู่พื้นดินอย่างสม่ำเสมอโดยปกติวางบนชั้นดินแข็ง ที่มีความสามารถรับน้ำหนักบรรทุกได้อย่างปลอดภัย
1.การเตรียมพื้นที่และการขุดดิน
*วางผังและกำหนดตำแหน่งพื้นที่ที่จะทำการขุดดินเพื่อก่อสร้างฐานราก
*การขุดเปิดหน้าดินนั้นต้องเผือระยะการเข้าแบบด้านข้าง และเผื่อระดับดึก สำหรับอัดทรายหรือกรวด และคอนกรีตหยาบโดยทั่วไปหนาอย่างน้อย 5 ซม. เพื่อป้องกันการสูญเสียน้ำ เนื่องจากดินด้านล่างดูดซึม ถ้าดินอ่อนก็อาจขุดดินให้มีความลาด เอียงหรือใช้แผ่นเหล็ก (sheet pile) ตอกโดยนอบเพื่อป้องกันดินพังทลายลงในขณะก่อสร้างฐานราก
2.การเตรียมแบบหล่อและการผูกเหล็ก
*ทำความสะอาดหลุมฐานราก เก็บเศษหิน เศษไม้ ออกก่อนแล้วจึงประกอบแบบหล่อและวางเหล็กเสริม
*ติดตั้งแบบหล่อรากฐานและค้ำยันด้านช้างที่แข็งแรงตามขนาดของรากฐานโดยที่หล่อแบบไม้ เหล็กหรือก่ออิฐบล็อกทำเป็นแบบหล่อได้ แต่ถ้าเป็ยฐานรากใหญ่ที่คอนกรีต มีแรงดันมาก ไม่ควรใช้อิฐบล็อค แบบหล่ออาจแตกพังได้
*หนุนลูกปูนที่มีความหนาประมาณ 3 นิ้ว หนุนอยู่ด้านล่างทุกระยะ 1 เมตร และด้านข้างแบบทุกระยะ 1 เมตร เผื่อให้มีระยะหุ้มคอนกรีต อย่างน้อย 7.5 ซม.
3.การเทคอนกรีต
*ทำความสะอาดแบบหล่อ และกำจัดน้ำที่ขังอยู่ภายในแบบ
*ไม่ควรเติมน้ำในส่วนผสมคอนกรีตเพิ่มหน้างาน
*ถ้าความสูงในการเทเกิน 1.5 เมตร ควรใช้รางหน้าช่วยเท
*ราดน้ำปูนหรือทรายในแบบหล่อก่อน กรณีฐานรากมีความหนาเกิน 1.5 เมตร อาจจะเทเป็นชั้นๆได้
*โดยการเททับคอนกรีตชั้นก่อนหนาไม่ควรทิ้งเวลาเกิน 20 นาทีและคอนกรีตที่ใช้ควรเป็น LOW HEAT CONCRETE
*ใช้เครื่องจี้เขย่าคอนกรีต หรือใช้ท่อกระทุ้งเพื่อไล่ฟองอากาศ ออกจากเนื้อคอนกรีตให้มากที่สุด
*ควรสั่งคอนกรีตให้พอเพียง เพื่อให้สามารถเทได้ทันในแต่ละชั้น
*คอนกรีตทีใช้ควรมีกำลังอัดตามกำหนด มีความขันเหลวที่เหมาะสม ประมาณ 7.5-12.5 ซม และควรเป็นคอนกรีตที่ออกแบบไว้สำหรับงานฐานราก ถ้าเป็นคอนกรีตปั๊ม ควรมีความข้นเหลวที่ 10-15 ซม
4.การบ่มคอนกรีต
*ควรทำการบ่มทันทีหลังจากคอนกรีตเริ่มแข็งตัว โดยทั่วไปใช้เวลาประมาณ 3-4 ซม หลังจากเทคอนกรีตหรือเห็นว่าคอนกรีตแข็งตัวแล้ว หากพบรอยแตกร้าวก่อนคอนกรีตเริ่มแข็งตัว ให้ทำการแต่งผิวใหม่อีกครั้ง
*การบ่มมีหลายวิธี เช่น การขังน้ำ การใช้กระสอบเปียกคลุม หรือการใช้น้ำยาบ่มคอนกรีต ควรบ่มคอนบ่มคอนกรีตเป็นเวลาอย่างน้อย 7 วัน
*ในกรณีเทฐานรากที่มีความหนามากๆ ควรเพิ่มใช้วัสดุบ่มคอนกรีตที่เป็นฉนวนเช่น โฟม และบ่มคอนกรีตอย่างน้อย 14 วัน ก่อนทำการถอดแบบ
